Trajik Zafer

Büyük Güçlerin Doğu Akdeniz’deki Siyasi ve Askeri Mücadelesi

Napoléon savaşlarının doruğa ulaştığı 1807 senesi, hem Avrupa hem de Yakındoğu için trajedilerle dolu bir zamanı teşkil eder. Napoléon’un zaferleri, Fransa’nın 1798’deki Mısır macerası yüzünden kesilen Fransız- Osmanlı ilişkilerini de derinden etkilemişti: Mısır’daki savaştan ötürü yapılan Rus-Osmanlı-İngiliz ittifakı 1806’da çökmüş; Napoléon da bunu fırsat bilerek Osmanlıları yanına çekmişti.
Neticede, 1807 yılının başlamasına günler kala yeni bir Osmanlı-Rus savaşı çıktı ve bu çatışmada İngiltere, Çar’ın yanında saf tuttu. Ancak bu "müttefikler arası savaş” hiç beklenmedik şekilde gelişecekti: İngiliz donanmasının İstanbul’a yaptığı cezalandırma seferi tam bir başarısızlıkla sona ererken Akdeniz’de bayrak gösteren küçük bir Rus filosu koca Osmanlı donanmasını kimsenin beklemediği bir muharebede alt etti.
İngilizlerin İstanbul harekâtı ile eşzamanlı olarak Mısır’a çıkardıkları bir ordu, herkesi hayrete düşüren şekilde çoğu başıbozuklardan müteşekkil küçük bir Osmanlı birliği tarafından mağlup edilip teslime zorlandı. İngiliz ordusunun uğradığı bu felaket, Mısır’ın muzaffer valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın hanedanını kurmasıyla neticelenecek uzun yolun da başlangıcıydı. Fransız Devrimi ve Napoléon Savaşları döneminin Türkiye’deki nadir uzmanlarından Doç. Dr. Fatih Yeşil, Trajik Zafer’de bu kritik 1807 senesinin olaylarını İngiliz, Fransız ve Osmanlı arşivlerinden izleyerek çözümlüyor; savaş ve diplomasi arasında partnerlerin sürekli değiştiği bu tehlikeli "imparatorluklar dansının” sahne gerisine ışık tutuyor. Bunların yanında, talimli ordu-başıbozuk asker tartışmalarına Mısır’daki İngiliz yenilgisi üzerinden özgün bir katkı sunuyor. Fatih Yeşil, Hacettepe Üniversitesi Tarih Bölümü’nde doçent olarak görev yapmaktadır. Avrupa devletleri ile Osmanlı İmparatorluğu’nu karşılaştırmalı bir perspektifle ele aldığı çalışmaları 18. yüzyıl sonlarında diplomasi, ordu, devlet ve siyaset konularında yoğunlaşan Yeşil’in çok sayıda makalenin yanı sıra iki de kitabı yayımlanmıştır: Aydınlanma Çağında Bir Osmanlı Kâtibi, Ebubekir Râtib Efendi (1750-1799) (2011); İhtilaller Çağında Osmanlı Ordusu: Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyo-ekonomik ve Sosyo-politik Değişim Üzerine Bir İnceleme (1793-1826) (2016).